حشر انبیا (قرآن)احضار و حشر پیامبران در قیامت، برای گواهی بر اعمال بندگان، هنگام حسابرسی اعمالشان خواهد بود. ۱ - گواهی پیامبراناز آیه زیر استفاده می‌شود که پیامبران شاهد اعمال بندگان خواهند بود. یوم یجمع الله الرسل فیقول ماذا اجبتم قالوا لا علم لنا انک انت علـم الغیوب.(از) روزی (بترسید) که خداوند، پیامبران را جمع می‌کند، و به آنها می‌گوید: «(در برابر دعوت شما،) چه پاسخی به شما داده شد؟»، می‌گویند: «ما چیزی نمی‌دانیم؛ تو خود، از همه اسرار نهان آگاهی.») ۱.۱ - نکته مهم در آیه فوقدر اینجا دو سؤال پیش می‌آید نخست اینکه از آیات دیگر قرآن استفاده می‌شود که پیامبران شاهدان و گواهان بر امت خویشند در حالی که از آیه فوق بر می‌آید که آنها از خود نفی علم می‌کنند و همه چیز را به خدا وامی گذارند. ولی میان این دو تضاد و اختلافی نیست، بلکه مربوط به دو مرحله است، در نخستین مرحله که آیه مورد بحث اشاره به آنست، انبیاء در پاسخ سؤال پروردگار اظهار ادب کرده، و از خود نفی علم نموده، و همه چیز را موکول به علم خدا می‌کنند، ولی در مراحل بعد آنچه را می‌دانند در مورد امت خود بازگو می‌کنند و گواهی می‌دهند، این درست به آن می‌ماند که گاهی استاد به شاگرد خود می‌گوید که پاسخ فلان شخص را بده، شاگرد نخست اظهار ادب کرده و علم خود را در برابر علم او هیچ توصیف می‌کند و پس از آن آنچه را می‌داند می‌گوید. دیگر اینکه چگونه انبیا از خود نفی علم می‌کنند با اینکه آنها علاوه بر علم عادی بسیاری از حقایق پنهانی را از طریق تعلیم پروردگار می‌دانند؟! گرچه در پاسخ این سؤال مفسران بحثهای گوناگونی دارند، ولی به عقیده ما روشن است که منظور انبیاء آن است که علم خود را در برابر علم خدا هیچ بشمرند و در حقیقت چنین است، هستی ما در برابر هستی بی پایان او چیزی نیست و علم ما در برابر علم او علم محسوب نمی‌شود، و خلاصه"ممکن" هر چه باشد در برابر"واجب" چیزی ندارد و به تعبیر دیگر: دانش انبیاء اگر چه در حد خود دانش قابل ملاحظه‌ای است ولی با مقایسه به دانش پروردگار چیزی محسوب نمی‌شود. و در حقیقت عالم واقعی کسی است که در همه جا و هر زمان حاضر و ناظر و از پیوند تمام ذرات عالم با خبر و از تمام خصوصیات این جهان که یک واحد بهم پیوسته است آگاه باشد، و این صفت مخصوص ذات پاک خدا است. .. وجیء بالنبیین... وقضی بینهم بالحق...(و زمین (در آن روز) به نور پروردگارش روشن می‌شود، و نامه‌های اعمال را پیش می‌نهند و پیامبران و گواهان را حاضر می‌سازند، و میان آنها بحق داوری می‌شود و به آنان ستم نخواهد شد! )ووفیت کل نفس ما عملت وهو اعلم بما یفعلون.(و به هر کس آنچه انجام داده است بی‌کم و کاست داده می‌شود؛ و او نسبت به آنچه انجام می‌دادند از همه آگاهتر است.) (آمدن و احضار انبیا برای شهادت و گواهی بر اعمال امتهایشان است.)پیامبران احضار می‌شوند تا از ادای رسالت خود به مجرمان سخن گویند، همانگونه که در آیه ۶ سوره اعراف می‌خوانیم: و لنسئلن المرسلین: " ما از رسولان به طور قطع سؤال خواهیم کرد". ۲ - پانویس۳ - منبعفرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حشر انبیا». |